/Vivere est cogitare/
Тийм ээ хонгор минь, чиний зөв. Амьдарна гэдэг сэтгэнэ гэсэн үг. Вольтер ингэж хэлдэг байсан юм гэл үү? Тэр өөрийнх нь мэндэлсэн тэр өдрөөс яг 315 жилийн дараа намайг нэг хүн загнана гэж мэдээгүй байх даа. Нэг хүн ч юу байхав. Нэг бүсгүй. Тэр боловсролтой, чадалтай, хэд хэдэн хэлтэй /тэр англи герман оросоор тэднээс огт ялгагдахгүй ярьдаг ч шар арьс нь цагаан болоогүй л юм даа/, устай /мартахаа шахаж тэднийх зуслангийн хашаандаа зөвхөн тэднийхэн л хэрэглэдэг гүний худагтай/, удам угсаа сайтай гэр бүлээс гаралтай /аав ээж нь тэгж ярьдаг/ тийм л бүсгүй. Тийм мундаг удам угсаа нь өвөөгөөс нь цааш нэр усгүй бол би өөрөөсөө дээш 15 өвгөө мэднэ. Тэд юу хийж явсныг нь, ямар түүхтэйг нь хүртэл мэднэ. Тэгсэн мөрт би хүмүүсийг дуурайж удам ярих дургүй.
За орхиё. Тэгсэн түүнд гэр орноо цэвэрлэж, аяга таваг, шалаа угааж, хогоо асган, хоол хийж, хүүхдээ асарч гэртээ суудаг эр хүн таалагддаггүй юм гэнэ. Тэгээд надаас асуусан чи өөрөөсөө ичихгүй байна уу гэж...
- Юунд ичих юм бэ?
Би яг зам хөндөлдөн зогссон бухан бяруу шиг духайн хараад ингэж асуусан. Түүний хэлснээр эр хүн гэр орноо цэвэрлэх биш гэр орноо авч явах ёстой юм гэнэ? Аймаар бас залхуутай юм. Тэгээд л малчин монгол гээд л нааш цааш нүүгээд байх хэрэг үү? Чингисийн үед байсан бол хамаа алга, тэр үед газар нутаг бэлчээрээ тэлэх ёстой.
Үгүй юм гэнэ. Авч явна гэдэг өөр утгатай юм байх. Юм хумаар дутаахгүй байлгахыг хэлдэг гэнэ.
Гайхлаа. Би түүнийг тэрбум тэрбум хүмүүсийн уйлан хайлан нулимсаа цувуулан, шүлсээ савируулан байж хайдаг хайраар уг нь дутаагаагүй юмсан. Тэгэхээр хоргодох байшин, хөл мөрөндөө углах бас чихний нүх болон хумсаа будсан хуруунд углах есөн жорын төмөр болон түрийвчин дотор багсайсан цааснууд хайраас үнэтэй юм байлгүй дээ.
Бүхэл бүтэн Монгол улсад нисдэг, шинэ 2 нисдэг тэрэг бэлэглэе гэж даналзсан Өвөрмонгол эрд анхны хайр нь бас ингэж хэлсэн юм гэнэ лээ. Эр хүн эхнэрээ тэжээх мөнгөтэй байх ёстой. Тийм учир би чамтай суухгүй гэж. Хөөрхий тэр үед хармаа нь хов хоосон байж. Надтай нэг тааралдахдаа энэ түүхээ ярьж өгсөн юм.
Харин өнөөдөр тэр авгай юу бодож суугаа бол. Эхнэрээ тэжээх мөнгөтэй нөхөр нь түүнийг хайрлаж байгаа болов уу? Инээдтэй ч юм даа.
Гадаадад гарч, хятад биш дээр нь хятадтай хамгийн их харшилтай монгол мөртлөө хятадаараа дуудуулан аяга таваг угаах, гэртээ ажилгүй тэнэгээрээ дуудуулан байж алив өвгөн нь угаая гээд угаах хоёр юуны ялгаа. Аяга угаахын төлөө заавал далай тэнгис дээгүүр нисэх хэрэгтэй гэж үү? Миний ухаан хүрэхгүй байна. Бас би нисэхээс айдаг. Хэт өндөрт нисэж яваад унавал яана. Аймаар өвдөнө дөө, үхдэггүй юмаа гэхэд.
За тэгээд түүний хэлснээр гэр бүлээ баян цатгалан амьдруулах ёстой юм гэнэ. Өлсгөөгүй дээ. Уг нь жоохон мацаг барьсан бол өөрт нь л хэрэгтэй байхсан. Байнга л турна гэж үглэж мөнгө, цаг, “нервээ” үрж явдаг амьтан.
Идэх хоолны тухайд гэвэл магадгүй би социализмын үед хүмүүжсэн бас ах дүүс олуулаа өссөн. Аяга будаа, зүсэм талхаа дараачийн нэгнээ өлсөж байгаа гээд өөрөө гэдэс хэр дундуурхан хонхолзох мөрт идэлгүй үлдээдэг учраас таргалж ч бас баяжиж ч чаддаггүй юмаа гэж.
Бас нэгхэн гарын үсэг энэ цаасан дээр зуруулаад өгвөл 4 өрөө байр бас унаж яваа жипээ өгье гэсэн хүнийг өрөөнөөсөө хөөгөөд гаргаж байсан учраас баяжиж чадаагүй. Өвөг дээдэс минь энэ газар шорооны төлөө цусаа урсгаж явсан юм. Намайг тэрнийг нь зараад жип унаж, хаузанд амьдраг гэж бодоогүй нь лав.
Хайргүй мөртлөө нүдээ анин “сексдэж”, хэн нэгний зүрх бас амьдралыг няц гишгэж, хохь чинь хэн та нараас гуйсан юм гэж хожим нь хөл дээрээ тогтсоныхоо дараа хог шаар шиг загнахгүйн тулд, хөөрхийсийг доромжлохгүйн тулд би баяжих боломжоо орхиж байсан.
Бусдын амьдралыг сүйтгэж байж баяждаг. Би тэгэхийг хүсээгүй ээ.
Дээр нь тэнэг ч гэсэн хэдэн ном уншсан юм. Одоо ч олдвол уншиж байдаг. Амьдралын утга учир бол ертөнцийн жамыг танин мэдэж, түүнийг ухаарч, хэнд ч гомдоллохгүй, хэнээс ч илүүг хүсэхгүй, чадлынхаа хирээр бусдад гэрэл гэгээг бэлэглэх юм гэдгийг ойлгосон бас ойлгосондоо баярласан.
Он цагийн түчигнээн дунд олж уншиж чадсан хэн нэгний төлөө амиа өгөхөөс ч үл эмээн үхэл амьдралын төлөөх тулалдаанд орохын өмнө эгнэн жагссан цэргүүд шиг олон олон номны мөр дундаас, тэр цэргүүдийг эргэж ирэхийг нь хүлээж харуулдан суугаа энхрий залуу бүсгүйн дуу хоолой шиг ийм л сайхан ухаарлыг олсон л юм даа...
Тэнгэр, Бурхдын нэрийг бузарлаж шавь нь гэж өөрсдийгөө ичих ч үгүй нэрлэх лам, бөө сэтэртэн хохимой толгойтнууд хойд насандаа тамд ч унахаас үл айна. Тэд булан тохой болгонд яг л жоом, бясаа шиг үүрлэжээ. Нөгөө хэд нь өөрсдөө тэднийг өсгөж өндийлгөөд тэжээгээд байх юм. Сонирхолтой нь, намайг аяга хоол ид гэж гэртээ урихгүй мөрт надаас дор төвд, санскриттай нөхрийг сар болгон шахуу дайлж цайлна. Нөгөөх нь гүсүнтүгийн мандал, сандуйн жүд, ногоон дарь эх 3-ыг хольж хутган бувтнана. Тэгээд бас л нэг юмыг ойлгосон. Би хүний амь амьдралыг үргэлж өөрийнхөөс илүүд үнэлж дээдэлж явдаг учир тэдэн шиг хүн луйвардаж чадахгүй. Тэгэхээр баяжихгүй юм байна. Энэ төрөлдөө лав.
Бурхан багш, би бурхан бишээ гэж хэлдэг байсан юм гэнэ лээ. Христ хүртэл Мухаммед ч гэсэн тэгж л хэлдэг байсан. Харин тэдний залгамжлагч нар нь, маань залбирлаас өгсүүлээд, сүм дуган, туг далбаа, бүрээ бишгүүр бас өргөл барьцыг хүртэл марталгүй бий болгосон. “Артхашастра” дээр бил үү “Махабхаратад” бил үү ямарч байсан тэр үеийн эх сурвалжууд дээр ийн тэмдэглэсэн байдаг.
Би л лав бурхан тэнгэрийн өмнөөс чиний нүглийг арилгалаа гэж сүнсээ хүртэл тамд унаган, худлын худал бүр гутамшигийн туйл болж “буян үйлдэх тэнгэр бурханы шавь” бишээ.
Хов хоосон, байгаа нь байхгүй мэт, байхгүй нь байгаа мэт энэ ертөнцөд эцсийн дүндээ амьдрал залгуулах гэж л идэж уух ёстой юм шүү дээ, хүн бид.
За орхиё. Тэгээд бодлоо эр хүний ажил гэж юу вэ? Нөгөө юу яах уу? Үгүй дээ тэрнийг чинь хоёулаа л хийдэг. Тэгээд ч нэр нь эр эмийн ажил. Хамгийн инээдтэй нь амьтан дур ханахын тулд биш үр удмаа үлдээх гэж л “сексддэг”.
Хүн - Сээр нуруутан, хөхтөний аймаг, сүүн тэжээлтэн мөн байхаа. Үгүй бил үү?
Би буруу уншсан юм болов уу? Миний толгой ажиллахгүй байна. Тэнгэр өршөөг. Гомдол болон бухимдал цайрав.
2010/08/05
