Ален Арман "Гурван цаг, нэгэн биенд"

Хүн яагаад ч юм, цаг хугацаанаас айдаг. Бугуйндаа зүүчихээд эсвэл утсан дээрээсээ харах тоолондоо, бид юунд ч юм, яарч адгадаг. Учир нь тэр зогсдоггүй. Чиний, миний зүүж байгаа цаг юм уу, чиний миний амьдралын цаг зогссон ч, ертөнцийн цаг хугацаа урагшилсаар л байдаг. Хүн зэрлэг адгуус байх тэр цаг үедээ, нар сараар баримжаалан, шөнийн түнэр харанхуй нөмрөхөд, агуйдаа гал асаан, айдсаа дарах гэж суудаг байсан биз. Амьд үлдэх хүсэл мөрөөдлийг, хамгийн түрүүнд гэрэл хийгээд нар амьд амьтанд өгдөг. Тийм ч учраас нарны туяа нэвтлэн орж үл чадах, далайн алс гүнд нялцгай биетнүүд өөрөөсөө өнгө, өнгийн гэрэл гаргадаг. Гэхдээ энэ бол өөр түүх. Тэр эрч хүч, энерги цаг хугацааны дотор нь оршдог. Яг л эсэн доторхи бөөм, машин техникийн мотор гэсэн үг. Энэ тухай дараа хүүрнэ сүү. Бид дээр үед сайхан байж гэж ярьдаг. Үнэндээ, жилдээ ганц шинэ жилээр олддог мандарин, алим хоёр тасархай амттай байхаас өөр яах билээ. Нэг л хадаас хазгай хадчихвал, хувьсгалын эсэргүү гээд толгойгоо авахуулах юм уу, тэмээчин болж говьд цөлөгдөнө. Тэгэхээр хүмүүс олон юм чалчихгүй, оногдсон ажлаа сайн хийлгүй яахав. Архины үйлдвэр нь улсынх, ажлын газрынхан нь намын хурлаараа гэр бүлийнх нь асуудлыг хэлэлцдэг учир, ямар ч хүн бас эрээ цээргүй эр эмийн явдал хийгээд, ууж идэх зэргийг хязгаарлалгүй л яахав. Гэхдээ бид өнгөрсөн цаг хугацаан дээр, өнөөдрийн амьдралыг бий болговол, маргааш өчигдрөөс огт огт ялгаагүй болно. Энэ нь өөрөө амьд байгалийн хийгээд физикийн энгийн хуультай зөрчилдөнө. Хөдөлгөөнгүй МАТЕРИ ГЭЖ ҮГҮЙ. Хэрэв хөгжиж дэвшиж чадахгүй бол тэр махбодь мөхнө. Тэгэхээр ямар ч бие, ямар ч цаг үед, өөрчлөгдөн хувьсах буюу орчин ахуйтайгаа зохицолдох ёстой. Ердөө л байгалийн шалгуур. Гэхдээ хөгжил хөдөлгөөн гэдэг нь заавал харагдах өнгө хийгээд хэсэг зуурын аятай нөхцлөөр бүрэлдэхгүй. Энэ нь хүний амьдарлаар жишвэл, хоосон толгойтой хүн хөнгөхөн зугаа цэнгэлээр хэсэг зуур л амь зогоож болох жишээгээр илэрнэ. Цаг нь болохоор цалин мөнгө хийгээд, цаашлах зорилго чиг үгүй амьтан, өөрөө нийгмийн хог шаар болох нь зүй ёс. Гэтэл хаа ч хамаагүй хөл доор хэвтэж байдаг, жирийн нэг хөх ногоон замаг ямар ч байсан 3,5 тэрбум жилийн настайг тогтоочихоод байна. Тэр энэ урт хугацаанд нүдэнд харагдах байдал нь бараг л өөрчлөгдсөнгүй. Үүнээс аливаа амьд биетийн өөрчлөлт хөгжил нь, дотоод мөн чанартаа л хувьсан дэвшихгүй бол гаднах өнгө, ганц хоногийн насгүй гэдгийг тод харж болно. Өнөөдрийг хүртэл дэлхий дээр хичнээн тэрбум зүйлийн амьд амьтан хийгээд амьдрал байсныг хэн ч тогтоож чадаагүй байна. Үйлдлийн систем нь хэдэн тэрбум компьютер, технологи бий болсоор байгаа ч, цацраг идэвхт изотопоор аливаа биетийн насыг тогтоодог, аль 1950-аад оны арга илүү боловсронгуй нарийвчлалтайгаар ашиглагдсаар. Энэ нь ертөнц анх “Их тэлэлт” хийн тэсэрч дэлбэрсэнтэй ч холбоотой, орчлонд цацраг идэвхт бодисгүй зүйл нэгээхэн ч үгүйтэй ч холбоотой. Тэгэхээр бид өнгөрсөн буюу уг үндсээсээ аливаа хөгжил дэвшлийн цаашдын замыг харах хэрэгтэй болж байна. Өнгөрсөн цаг хугацаанд сайн хийгээд сайхан зүйлс зөндөө бий. Жишээ нь над мэтийн хөрөнгө мөнгөнд дөрлүүлэээгүй, хүсэл мөрөөдөлтэй залуусыг бий болгосон. Настай хүнд суудал тавиад өгчихдөг, ядарсан нэгэнд аяга хоол өгчих тийм сэтгэлийн тэнхээтэй хүмүүсийг бий болгоход, өнгөрсөн нийгэм чамгүй хувь нэмрээ оруулсаан. Яг үнэндээ коммунизмыг үндэслэгч Карл Маркс, В. Ленин /Ульяанов/ нарын сургааль үгийг, намын дарга нар биш, мань мэтийн хэдэн мангар бацаан л илүү амьдралд хэрэгжүүлсэн байх. Гэтэл Ардчилсан хувьсгал өрнөж, талбай дээр үймээн дэгдээгчид жагслаа гэж түүх, нийгмийн хичээл дээрээ хэлээд, онц авч байсан нөхдүүд, өөрсдөө тэр үймээн самуунгүй нийгмийнхээ золиос нь боллоо. Нас, муу санаа хоёр бага нөхдүүд мөнгө, нохой зан хоёрт далаараа тавиулав. Эргээд эртний түүх рүү хэсэг өнгийе. Хүн, нэг л өдөр араатны хямдхан өдрийн хоол байхаа болихоор шийдээгүй юм. Тэд үүнийг ухаарталаа хичнээн он, цаг хугацааг элээснийг, тэдний үр удам бид ч мэдэхгүй. Гэхдээ л тэд, хамтарч нэгдэн, нийлж хөгжих ёстой гэдгийг тодорхой хугацааны дараа ойлгосон учраас л, бид нийгэм журмыг байгуулж, эхлээд амьтдыг, дараа нь өвчнийг, одоо харин өөрсдийнхөө муу муухай зан араншин бүхнээс салах оролдлого хийсээр... Төгс төгөлдөр лүү тэмүүлэх нь ямарч хүний хүсэл мөрөөдөл. Гэтэл Монголчууд бид улам ухарсаар байлаа...Ардчилсан хувьсгал ялсан тэр жилүүдэд хүн чанар, сайхан сэтгэл хоёр хүч тэнцвэргүй тулаанд хуга ялагдсан юм. “Би л болж байвал...” гэсэн хар амиа хичээх хөгийн бэртэгчин амьтдаар монгол улс дүүрлээ. Албан тасалгааны цонхоор дарга нар, ард түмний амьдралыг гайхаж харсан шигээ “Албан тасалгааны цонхоор...” гэж дуулангаа, ардчилал гэдэг чинь энэ гэж ард түмнээ амыг нь ангайтал панаалдана. Хүн чанарын энэ хүч тэнцвэргүй тулаанд туйлдсан иргэд хуучнаа эргэн санагалзаж, олон жилийн өмнө огцруулсан намдаа саналаа өгсөөр... Учир нь шинэ нийгмийн шилжилтийн золиос болсон хүмүүс зовлон бэхшээлийнхээ буруутнаар нь, ардчилалыг авчирсан хүмүүсийг гэж дотроо зүхэж байлаа. Гэхдээ гараа хөдөлгөж, тархиа ажиллуулаад, нэгдэж нийлээд ирвэл ганц айлын ч биш улс орны амьдрал өөрчлөгдөж сайжирч болно гэдгийг тэд жил ирэх тусам ойлгож... Жил ирэх тусам эргэлзэж, намдаа өгдөг нөгөө санал нь багасаар... Цаг хугацаа хэзээ ч эргэж ухардаггүй, бас тэр биш, бид л хөгширч, амьдралыг арай өөрөөр харж эхэлдэг. Тэгсэн мөртлөө цаг хугацааг буруутгах гээд байдаг. Үнэндээ, өчигдөр болсон хийгээд, өнөөдөр болж байгаа бас маргааш болох учиртай бүхэнд цаг хугацаа ямар ч хамаагүй. Тэр зөвхөн хязгаар үгүйг л, тодорхой хэмжээ, хэлбэр дүрсэнд оруулахын тулд л урагшилдаг. Гэтэл бид яг л цаг хугацаа юм бүхний эзэн мэт хуумгай ханддаг. Учиг нь энэ бүхэн, ердөө л гурван цагт зэрэг оршиж, эргэцүүлэн бодож зогсоо ухаант хүний л хийж байгаа ажил гэдгийг ойлгодоггүй. Гэхдээ тэр заавал цагаа харах учиртай. Учир нь агуйд гал түлснээр, тэнгэрт нарыг мандуулахгүй. 2012/11/22